MM moeilijke mensen: dwangmatige ps

Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis (OCPS)
Ananka
heeft samen met haar man een juwelierszaak. Hun huwelijk is kinderloos gebleven en zij besteden alle tijd aan de zaak. Zij maakt elke dag zelf de kasten en etalages schoon, houdt het kasboek bij, en streeft naar een logische ordening van de sieraden naar grootte, kleur, kwaliteit en prijs. Zij is bang afgezet te worden door haar leveranciers en zegt maar net te kunnen rondkomen, terwijl zij juist een goedgevulde spaarrekening heeft. Sinds de aankondiging van de euro slaapt zij nog slechter. Voor vriendinnen heeft ze geen tijd. Haar familieleden vinden haar koppig maar ook angstig en bezorgd. Ze snappen niet dat zij het niet gezelliger maakt thuis.

Criteria voor de dwangmatige persoonlijkheidsstoornis (DSM-IV):

Een preoccupatie met kleinigheden, regels, lijsten, orde, organisatie of schema’s, die zover gaat dat het doel van deze zorgvuldigheid uit het oog verloren wordt.
Een zodanig perfectionisme dat een taak slechts met grote moeite of in het geheel niet voltooid kan worden; een uitzonderlijke toewijding aan werk en productiviteit, zodanig dat er voor hobby’s of vriendschappen geen tijd overblijft.
Overdreven gewetensvol en scrupuleus, en rigide inzake waarden en normen.
Niet in staat om versleten of waardeloze voorwerpen weg te doen, ook als deze geen enkele sentimentele waarde hebben.
Niet in staat om taken te delegeren of met anderen samen te werken, tenzij dezen bereid zijn zich geheel in het regiem van de patiënt te voegen.
De cliënt is gierig tegenover zichzelf en anderen en ziet geld vooral als een middel om toekomstige rampen het hoofd te bieden.
De cliënt kan gekenmerkt worden door rigiditeit en koppigheid.

Toelichting
Mensen met een dwangmatige PS weten vaak niet of ze nu op zichzelf of op anderen moeten vertrouwen. Ze wekken de indruk heel autonoom te zijn, terwijl ze voortdurend piekeren over hoe anderen over hen oordelen.

Vaak gedragen zij zich aangepast en beleefd, maar voelen ze juist verzet, kwaadheid of rancune. Deze gevoelens durven zij zichzelf en anderen niet toe te staan. Ze zijn sterk gericht op het naleven van regels, ook om zo hun eigen gevoelens en impulsen onder bedwang te houden.

Ze zijn trots op hun realiteitszin en hun rationele inslag en wantrouwen gevoelens. Je hoort ze steeds spreken in termen van 'moeten' of 'zou moeten'. Zij doen bijna alles met grote inzet en perfectionisme. Vaak hangt deze gedrevenheid, en ook hun sterk kritische inslag samen met angst voor afwijzing, straf of beschuldiging.

In intieme relaties kan angst voor verlies van controle spelen. Bijvoorbeeld wanneer opeens hun behoefte aan geborgenheid bovenkomt, terwijl zij juist zo gesteld zijn op hun onafhankelijkheid. Ook raken ze soms in de war door heftige gevoelens van kwaadheid of voelen zij zich tekortgedaan.

Risicofactoren

Psychologisch:
- afstandelijke, kritische of erg strenge opstelling van de ouders, waardoor ontwikkeling van een gezonde autonomie verstoord raakt.
- opgroeien in een omgeving waarin sterk de nadruk ligt op verantwoordelijkheidsgevoel en schuld en er weinig ruimte is voor rebellie en spel; gevoelens kunnen gemakkelijk ingesnoerd raken.

Sociaal/maatschappelijk:
Sterke nadruk op onafhankelijkheid, hard werken, succesvol zijn, 'alsmaar doorgaan' kan dwangmatig gericht zijn op presteren en perfectie versterken.

Bron: www.moeilijkemensen.nl